Áhrif feminisma á utanríkisstefnu Íslands 1999-2009

Útdráttur

Í greininni eru skoðuð áhrif femínisma á íslenska utanríkisstefnu 1999-2009. Kvennahreyfingar og femínísk hugmyndafræði höfðu mótandi áhrif á marga þætti íslensks samfélags á 20. öld en slík áhrif á utanríkisstefnu voru nær ósýnileg. Í lok fyrsta áratugar 21. aldar hafði þetta breyst verulega og er hér leitað skýringa. Aðferðafræði Sabatiers um samsteypuþrýstihópa er notuð og litið til fjölgunar kvenna á þingi, í utanríkismálanefnd og í utanríkisþjónustu. Þá er þrýstingur frá frjálsum félagasamtökum og áherslur alþjóðastofnana á kynjajafnrétti og stöðu kvenna nokkur áhrifavaldur. Að lokum er beitt innihaldsgreiningu á flutningsræður utanríkisráðherra með skýrslum þeirra til Alþingis. Merkja má auknar áherslur á jafnréttismál og málefni kvenna í ræðunum eftir því sem líður á tímabilið. Í utanríkisstefnu sinni hefur Ísland valið að leggja áherslu á tiltekna málaflokka og hlutfallslega sterk staða kvenna í íslensku samfélagi hefur gert að verkum að þessi málaflokkur er vel til þess fallinn að skapa sérstöðu á alþjóðavettvangi. Arfleifð Kvennalistans er skýrt merkjanleg, en ýmis atriði sem Kvennalistinn setti á dagskrá í utanríkismálum eru nú orðin sýnileg í stefnunni þótt þau hafi ekki átt upp á pallborðið á sínum tíma. Niðurstöður eru því að kvennahreyfingar og femínismi hafi haft umtalsverð áhrif á utanríkisstefnu Íslands og eru þau áhrif rakin til þess að á síðustu tíu árum hafi komið saman áhrif úr ólíkum áttum innan og utan stjórnkerfisins.