Fimmta stoðin í menntakerfi sem styður við ævinám

Yfirlit um íslenskar rannsóknir og stefnuskjöl um málefnið

Útdráttur

Fullorðinsfræðsla hefur á undanförnum árum æ oftar verið nefnd sem fimmta stoð menntakerfisins. Það hefur gerst með áhrifum hugmynda um að menntun sé og verði æviverkefni allra. Þessi grein er skrifuð sem innlegg í umræðu um mótun nýrra laga um framhaldsfræðslu á vegum Félags- og vinnumarkaðsráðuneytisins. Hún lýsir niðurstöðum greiningar á rannsóknum á sviði fullorðinsfræðslu á Íslandi árin 1998– 2023 og eru þær bornar saman við miðlæg stefnumótunarskjöl, íslensk og alþjóðleg. Um er að ræða um 20 rannsóknargreinar, um 60 meistaraverkefni og 10 stefnuskjöl. Greiningin sýnir að viðvarandi þrástef í íslenskum stefnuskjölum á þessum tíma er hækkun menntunarstigs á Íslandi og þörf atvinnulífs fyrir betur menntað fólk. Þagað er um innflytjendur og aðra viðkvæma hópa. Rannsóknirnar lýsa þátttökumynstrum í námi fullorðinna og gefa bakgrunnsupplýsingar í tengslum við stefnu stjórnvalda að hækka menntunarstig í landinu. Meistararitgerðir draga fram jákvæð áhrif af verkfærum framhaldsfræðslunnar og ánægju þátttakenda með möguleika sem framhaldsfræðslan veitti en jafnframt að framhaldsfræðslukerfið nái ekki til allra sem ættu erindi. Greining á rannsóknum og samanburður við stefnuplögg og nýjan samfélagslegan veruleika benda til að næstu lög þurfi að horfa víðar, þróa hugmyndir um ævinám og móta leiðir til að styðja við menntun fullorðinna á víðari grundvelli en hingað til.